Psychologia fake newsów – jak nie ulegać dezinformacji

Fake newsy to nieprawdziwe – przynajmniej w jakimś stopniu – wiadomości, publikowane i rozpowszechniane w celu wprowadzenia opinii publicznej w błąd. Fake newsami mogą być także informacje prawdziwe, ale przedstawiane w nieodpowiednim kontekście, manipulowane. Fake newsy są tworzone z powodów politycznych, finansowych lub ideologicznych. Często są to wiadomości sensacyjne, oddziałujące na emocje odbiorców.

Dlaczego wierzymy w fake newsy?

1. Duża ilość informacji = stres informacyjny

Internet i aplikacje na smartfonie, z którym rozstajemy się tylko podczas snu, powodują, że jesteśmy wprost bombardowani informacjami. Wyskakujace pop-upy, newslettery, powiadomienia, posty od znajomych, wiadomości od szefa… Tak duża ilość informacji prowadzi do stanu umysłowej dezorientacji i poczucia frustracji, a proces przetwarzania wymaga coraz większego wysiłku. Tymczasem…

2. Nasz mózg odpoczywa, gdy tylko może

Codziennie nasz mózg przetwarza miliony informacji, dlatego gdy tylko może, oszczędza siły i chętnie korzysta z uproszczeń, uznając pewne rzeczy za prawdę. Ten mechanizm wykorzystują oszuści, tworząc wiadomości, które do złudzenia przypominają artykuły prasowe.

3. Jesteśmy emocjonalni

Dodajmy do tego kontrowersje, wywołujące silne emocje, które szczególnie mocno wpływają na utrwalanie informacji w naszej pamięci.

Zarówno strach, jak i empatia uwiarygodniają przekaz i sprawiają, że nie tylko lepiej go zapamiętujemy, ale także chętniej dzielimy się nim ze światem.

4. Człowiek to istota społeczna, ulegająca wpływom

I tu dochodzimy do kolejnego istotnego czynnika. Ludzie z łatwością ulegają wpływowi społecznemu, ponieważ mają potrzebę przynależności i akceptacji. 

Znajomy udostępnił informację, a dziesięć osób pozytywnie ją skomentowało? Tłum ustawił się do wypłaty gotówki z bankomatu? Produkt x znika z półek sklepowych? Zrobię to samo, co inni! Na tym polega wpływ społeczny.

5. Nie jesteśmy skłonni do refleksji

Ponieważ łatwiej akceptujemy informacje, które potwierdzają nasze wcześniejsze przekonania, odrzucamy alternatywne drogi rozumowania. Dlatego właśnie powtórzony wystarczającą ilość razy fake news  dla części populacji staje się subiektywną prawdą.

Jak rozpoznawać fake newsy?

Fake newsy łączą pewne wspólne cechy. Zazwyczaj są one sensacyjne i silnie oddziałują na emocje. Po przeczytaniu wiadomości, której celem jest dezinformacja, zamiast popadać w ekscytację i udostępniać ją znajomym, powinniśmy głęboko odetchnąć i przejść do krytycznej analizy: 

• Istotne jest czytanie artykułów do końca i nie sugerowanie się samymi nagłówkami.
• Należy weryfikować źródła, na które powołuje się autor artykułu lub posta (np. dane, raporty).
• Analizując wypowiedź, powinno się odróżniać osobiste opinie od faktów.
• Warto sprawdzać i porównywać informacje w innych wiarygodnych mediach – ważne newsy szybko się rozchodzą, nie ma licencji na wyłączność, dlatego dobrze jest weryfikować, czy podobne doniesienia pojawiają się gdzieś indziej i w jakim kontekście są ukazywane. 
• Sam ładny wygląd strony, a nawet poprawna polszczyzna to za mało, by przesądzać o wiarygodności źródła informacji, warto sprawdzać informacje o autorze, jego poprzednie publikacje, dane kontaktowe redakcji, a nawet informacje na temat domeny (np. gdzie jest zarejestrowana).
• Dodatkowo można korzystać z serwisów fact-checkingowych.

Nie pozostawajmy obojętni na dezinformację. Działajmy! Pod wprowadzającym w błąd artykułem pozostawmy komentarz, prosząc o źródła, zgłaszajmy trollerskie konta do zablokowania w social mediach. W ten sposób jesteśmy w stanie wspólnie oczyszczać wirtualną przestrzeń ze szkodliwych treści. Jest to szczególnie ważne, gdyż fake newsy trafiają także do młodszych pokoleń, które nie umieją jeszcze krytycznie wybierać wartościowych treści.

_Źródło:

_FakeNews.pl

_{https://www.instagram.com/p/C14OwjaRlQ9/}

_{https://www.instagram.com/p/C3aA40_oOS_/}